Geboren en getogen op de Stadsboerderij Almere weet boerendochter Roos Saat (24) uit eigen ervaring dat biodynamische landbouw een oplossing kan zijn voor veel klimaatproblemen. Daarom strijdt ze als klimaatactivist van Extinction Rebellion* voor een radicale omslag in de landbouw. Haar moeder Tineke van den Berg werd deze zomer voorzitter van Stichting Demeter. Het activistische geluid van de jonge generatie neemt ze mee in haar nieuwe functie.
* Een internationale, activistische sociale beweging in meer dan 72 landen, met mensen van alle leeftijden die zich ernstig zorgen maken over de klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit en die strijden voor een leefbare toekomst.
Tekst en beeld: Annelijn Steenbruggen
Op negenjarige leeftijd las Roos in de krant dat het ijs op de Noordpool aan het smelten was. Toen ze haar ouders vroeg of dat erg was, antwoordde haar moeder: “Ja, dat is heel erg, maar we gaan er alles aan doen om het te stoppen.” Denkende dat het goed zou komen, weet Roos inmiddels beter.
Burgerlijk ongehoorzaam
Haar gevoel van urgentie omtrent de ernstige klimaatverandering is zo sterk, dat ze besloot zich aan te sluiten bij de landbouwgroep van burgerbeweging Extinction Rebellion (XR): “Wij hebben geen tijd om netjes te demonstreren op het Malieveld. Het is nu of nooit. Via creatieve acties schoppen we heel gericht tegen het zere been van vervuilende of medeplichtige multinationals. We gebruiken geen geweld, maar zijn burgerlijk ongehoorzaam. Als het moet, blokkeren we ingangen en kruispunten met het risico om gearresteerd of beboet te worden. Waar in andere landen milieuactivisten wel eens verdwijnen, ben ik in Nederland relatief veilig. Het voelt als een verantwoordelijkheid om mijn demonstratierecht te gebruiken.”
Zo moeder zo dochter
Moeder Tineke volgt de acties van Roos en haar XR-groep op de voet. Overigens zonder zorgen: “Roos is heel verstandig en verantwoordelijk. Wat ik als moeder wel heel moeilijk vind, is dat ze het leed van de hele wereld op haar schouders neemt. En ik zie haar graag vrolijk. Aan de andere kant is het bizar hoe ik mijzelf herken in haar. Toen ik net zo oud was voerde ik vergelijkbare acties. Door voor de kerncentrale van Dodewaard te liggen en wegen te blokkeren zodat kernafval niet in zee kon worden gedumpt, hebben we destijds enorm veel bereikt. Ook XR zet veel in beweging waardoor grote bedrijven het klimaat nu beter gaan agenderen.”
Cadeau uit de hemel
Naast het actievoeren werkt Roos ook gewoon mee op de Stadsboerderij Almere. Deze biodynamische boerderij met akkerbouw en vleesvee is door haar ouders na de actietijd van moeder Tineke opgezet: “Als Roos vindt dat ze niet genoeg doet, zeg ik altijd dat het werk op de boerderij en de wekelijkse boerenmarkt op ons bedrijf juist dát is wat wij kunnen doen. Het is de reden waarom wij dit bedrijf ooit zijn begonnen. Elke dag ervaren wij het opnieuw als vervullend dat we met onze aanpak werkelijk bijdragen aan de maatschappij en concreet iets doen tegen klimaatverandering. Dat ik biodynamisch boerin mag zijn is voor mij een cadeau uit de hemel.”
Er valt zoveel te winnen
Roos: “We weten al heel lang dat we afstevenen op een klimaatcrisis, en we weten ook al heel lang wat de oplossingen zijn. Het is tijd dat er met de juiste urgentie wordt gehandeld en daarvoor moet het huidige systeem compleet veranderen. Dat is een hele grote stap. Ik weet dat het anders kan, dus is er voor mij geen andere optie dan actievoeren om de dialoog open te breken.” Moeder Tineke wil vanuit haar positie als voorzitter van Stichting Demeter datzelfde vuur bij zoveel mogelijk mensen aanwakkeren: “Met het klimaat zo hoog op de politieke agenda wordt het tijd dat we de biodynamische landbouw als een geloofwaardige oplossing voor de klimaat- en biodiversiteitscrisis neerzetten. Richting de politiek en vooral ook naar de rest van Nederland. Want er valt zoveel te winnen.”
Voedsel zo dood als een pier
Een groot aantal klimaatactivisten pleit voor een veganistische leefstijl. Hoe kijken Tineke en Roos daar tegenaan? Tineke: “We moeten minder vlees, kaas, zuivel en eieren gaan eten. Helemaal zonder is volgens mij niet nodig en druist in tegen mijn boerenlogica. We leven op aarde met planten en dieren, die samen horen in een landbouwbedrijf.” Roos is het daar volledig mee eens: “In de industriële en intensieve landbouw is de betekenis van dieren zoekgeraakt. Dieren zijn fabriekjes voor melk, eieren of ze zijn pas van waarde als ze dood zijn. Ik pleit voor een landbouw waarin de levende dieren een rol hebben: varkens die etensresten opeten, kippen die in de boomgaard scharrelen en koeien die de bodem vruchtbaar houden met hun mest.” Tineke zucht: “Dat de technologie ons gaat redden, bijvoorbeeld met kweekvlees, riepen beleidsmakers en wetenschappers veertig jaar geleden ook al. Behalve dat dit nooit gaat lukken verzet ik mij tegen het idee. Hoe kun je een gezond ontwikkeld mens zijn als je voedsel eet dat niet tussen hemel en aarde is gegroeid en zo dood is als een pier?”
Tineke: “Met onze aanpak doen we concreet iets tegen klimaatverandering. Dat ik biodynamisch boerin mag zijn is voor mij een cadeau uit de hemel.”
Roos: “Ik pleit voor een landbouw waarin levende dieren een rol hebben: varkens die etensresten opeten, kippen die in de boomgaard scharrelen en koeien die de bodem vruchtbaar houden met hun mest.”
“Met het klimaat zo hoog op de politieke agenda wordt het tijd dat we de biodynamische landbouw als een geloofwaardige oplossing voor de klimaat- en biodiversiteitscrisis neerzetten. Want er valt zoveel te winnen.”
Roos Saat studeerde Liberal Arts and Science in Middelburg en startte onlangs met een master Sustainable Development in Utrecht.
Tineke van den Berg startte in 1996 samen met haar man Tom Saat de Stadsboerderij Almere. In 25 jaar tijd ontwikkelden ze het onontgonnen polderlandschap tot een bloeiend bedrijf met akkerbouw, vleesvee en een publieksfunctie. Kijk voor publieksactiviteiten op www.stadsboerderijalmere.nl
